De coronamaatregelen hebben hun tol geëist op het onderwijs, zo blijkt uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs. Hoewel er aan het begin van de pandemie veel zorgen waren over cognitieve achterstanden bij leerlingen, zijn deze uiteindelijk minder groot gebleken dan verwacht. Er is vooral gefocust op de basisvaardigheden zoals taal en rekenen, wat heeft geleid tot positieve resultaten voor een aantal leerlingen en studenten. Hierdoor zijn er minder zorgen over kennisachterstand. Ook generieke vakken in het middelbaar beroepsonderwijs hebben relatief weinig te lijden gehad onder de maatregelen.
De aandacht voor andere aspecten van het onderwijs tijdens de coronapandemie is echter beperkt geweest. Zo hebben de sociaal-maatschappelijke en sociaal-emotionele vaardigheden van leerlingen minder prioriteit gekregen. Het aanbod is versmald en stages en beroepspraktijkvorming konden deels niet doorgaan in het voortgezet (speciaal) onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Hierdoor maken we ons zorgen over de achterstanden die ontstaan zijn op belangrijke vaardigheden die leerlingen nodig hebben in de nabije toekomst.
Met name oudere leerlingen en studenten hebben de gevolgen van de coronamaatregelen ervaren. Zij moesten veel langer afstandsonderwijs volgen, wat negatieve effecten had op hun welbevinden, motivatie, concentratie en binding met de school. De verschillen tussen groepen leerlingen en studenten blijven bestaan, vooral voor degenen die extra ondersteuning nodig hebben. Het is duidelijk dat de corona-uitbraak een onevenredige invloed heeft gehad op oudere leerlingen en studenten.
Hoe ontstaat een leerachterstand door corona?
Een leerachterstand door corona is ontstaan als gevolg van verschillende factoren. Het primair en voortgezet onderwijs zijn beide getroffen door deze achterstanden. Basisschoolleerlingen hebben voornamelijk moeite met rekenen en begrijpend lezen, terwijl middelbare scholieren in de onderbouw vertraging hebben opgelopen bij rekenen en Nederlandse leesvaardigheid. Deze leerachterstanden variëren per leerling en schoolsoort.
De oorzaken van deze leerachterstanden zijn divers. Allereerst speelt de sluiting van scholen een grote rol. Tijdens de lockdowns moesten leerlingen vanuit huis les volgen, wat voor veel uitdagingen zorgde. Niet alle leerlingen hadden toegang tot de benodigde technologie en internetverbindingen, waardoor ze niet optimaal konden deelnemen aan het afstandsonderwijs. Daarnaast viel de sociale interactie met klasgenoten en leraren weg, wat een negatieve invloed had op de motivatie en het welbevinden van leerlingen.
Een ander belangrijk aspect dat heeft bijgedragen aan leerachterstanden is het gebrek aan middelen en ondersteuning. Scholen hebben verschillende maatregelen genomen om de vertragingen aan te pakken, zoals het bieden van instructie in kleine groepen en aandacht voor het welzijn van leerlingen. Echter, niet alle scholen beschikten over voldoende middelen en expertise om deze maatregelen effectief uit te voeren. Vooral leerlingen in kwetsbare situaties, zoals leerlingen met laagopgeleide ouders en leerlingen uit eenoudergezinnen, hadden extra aandacht nodig die niet altijd kon worden geboden.
Om de ontstane leerachterstanden weg te werken, heeft het kabinet het Nationaal Programma Onderwijs opgezet. Hiervoor is maar liefst 5,7 miljard euro uitgetrokken voor de schooljaren 2021-2022 en 2022-2023 in zowel het primair als het voortgezet onderwijs. Dit programma heeft als doel om de achterstanden van leerlingen weg te werken en extra ondersteuning te bieden waar nodig. Door gerichte maatregelen en financiële ondersteuning hoopt men de negatieve impact van corona op het onderwijs zoveel mogelijk te beperken.
Gevolgen van leerachterstand door corona
Uit het onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs blijkt dat de gevolgen van de coronamaatregelen voor het onderwijs verschillend zijn. Hoewel er aan het begin van de pandemie veel zorgen waren over cognitieve achterstanden, blijkt nu dat deze minder groot zijn dan verwacht. De focus op de cognitieve basisvaardigheden, zoals taal en rekenen, heeft vruchten afgeworpen voor veel leerlingen en studenten. Dit heeft ervoor gezorgd dat er weinig zorgen zijn over generieke vakken in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo).
Er waren echter ook aspecten van het onderwijs die minder aandacht kregen tijdens de coronapandemie. Zo zijn de sociaal-maatschappelijke en sociaal-emotionele vaardigheden van leerlingen vaak tekortgeschoten. Het aanbod van deze vaardigheden is versmald en stages en beroepspraktijkvorming konden vaak niet plaatsvinden. Dit resulteert in zorgen over achterstanden op belangrijke vaardigheden die nodig zijn in de nabije toekomst.
De gevolgen van de coronamaatregelen zijn vooral voelbaar bij oudere leerlingen en studenten. Zij moesten gedurende een lange periode afstandsonderwijs volgen, wat negatieve effecten heeft gehad op hun welbevinden, motivatie, concentratie en sociale binding. Helaas blijven de verschillen tussen groepen leerlingen en studenten bestaan, vooral voor diegenen met een extra ondersteuningsbehoefte.
Als gevolg van de coronamaatregelen is er ook een hogere werkdruk ontstaan en ervaren schoolleiders, leraren en docenten meer stress. Ondanks deze uitdagingen hebben zij er alles aan gedaan om het onderwijs door te laten gaan en geen enkele leerling of student uit het oog te verliezen. Het is echter moeilijk te voorspellen wat de langetermijngevolgen van de coronamaatregelen zullen zijn voor leerlingen en studenten, met betrekking tot hun ontwikkeling, schoolloopbaan, start op de arbeidsmarkt en welzijn.
Welke scholieren hebben het meest last van leerachterstand door corona?
Uit de gegeven informatie blijkt dat ruim 40 procent van de scholieren aangeeft dat ze door corona een leerachterstand hebben opgelopen. Deze leerachterstand treft voornamelijk bepaalde groepen scholieren, zoals:
- Leerlingen met een laag inkomen: Scholieren uit gezinnen met een laag inkomen hebben vaak minder toegang tot goede online leermiddelen en hebben mogelijk geen rustige studieomgeving thuis. Hierdoor ervaren zij meer moeite met het bijhouden van de lessen en het behalen van goede resultaten.
- Leerlingen met een beperking: Scholieren met een beperking, zoals leerproblemen of fysieke beperkingen, kunnen extra moeite hebben met het volgen van online lessen. Zij hebben mogelijk extra ondersteuning nodig die lastiger te bieden is tijdens afstandsonderwijs.
- Leerlingen uit achtergestelde gemeenschappen: Scholieren die opgroeien in achtergestelde gemeenschappen hebben vaak al te maken met onderwijsachterstanden. De coronamaatregelen hebben deze problemen verder versterkt, omdat zij minder toegang hebben tot de benodigde faciliteiten en ondersteuning.
Naast deze specifieke groepen scholieren, hebben ook andere leerlingen te maken met leerachterstanden door corona. Docenten merken op dat toetsen slechter worden gemaakt en maken zich zorgen over de sociale ontwikkeling van de leerlingen. Een op de drie docenten denkt zelfs dat de helft of meer van de scholieren achterloopt. Bovendien hebben de leerachterstanden ook mentale gevolgen, zoals desinteresse in school, vermoeidheid en gevoelens van neerslachtigheid of depressie.
Gezien de impact van leerachterstanden op lange termijn, is het belangrijk dat er meer aandacht wordt besteed aan de sociale ontwikkeling en mentale problemen van leerlingen. Een achterstand kan hen namelijk voor het leven tekenen en een valse start geven. Het is essentieel dat er maatregelen worden genomen om deze scholieren extra te ondersteunen en ervoor te zorgen dat zij de benodigde kansen krijgen om hun leerachterstand in te halen.
Maatregelen om leerachterstand door corona te verminderen
Om de leerachterstanden veroorzaakt door de coronapandemie aan te pakken, hebben scholen verschillende maatregelen genomen. Leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs hebben als gevolg van corona leervertragingen opgelopen. Op basisscholen is de leervertraging voornamelijk te zien bij rekenen, terwijl op middelbare scholen jongeren in de onderbouw achterlopen bij rekenen en Nederlandse leesvaardigheid.
Om deze achterstanden te verminderen, hebben scholen gemiddeld 8 verschillende maatregelen per school genomen, gebaseerd op bewezen effectieve interventies. Ongeveer 85% van de basisscholen en middelbare scholen kiest voor instructie in kleine groepen van twee tot vijf leerlingen. Daarnaast richt driekwart van alle scholen zich ook op het welbevinden van leerlingen. Onderwijsassistenten en instructeurs worden vaak ingezet om leraren in de klas te ondersteunen.
De leerlingen die zich in kwetsbare situaties bevinden, hebben extra aandacht nodig. Leerlingen met laag opgeleide ouders, een niet-westerse migratieachtergrond of opgroeiend in een eenoudergezin of gezin met meer dan 3 kinderen laten grotere leervertragingen zien. Scholen met veel kwetsbare leerlingen ontvangen extra geld en het onderwijspersoneel krijgt een extra toelage bovenop het salaris. Daarnaast heeft het kabinet het Nationaal Programma Onderwijs opgezet, waarvoor maar liefst 5,7 miljard euro is uitgetrokken om de achterstanden van leerlingen weg te werken die ze als gevolg van corona hebben opgelopen.
Hoe kunnen scholieren hun leerachterstand door corona inhalen?
De coronacrisis heeft gezorgd voor leerachterstanden bij scholieren in het primair en voortgezet onderwijs. Vooral op het gebied van rekenen en Nederlandse leesvaardigheid lopen scholieren achter. Gelukkig hebben scholen verschillende maatregelen genomen om de leerachterstanden aan te pakken. Hier zijn enkele praktische tips en strategieën die scholieren kunnen gebruiken om hun leerachterstand in te halen:
- Maak een studieplanning: Een gestructureerde planning kan helpen om het leren georganiseerd en efficiënt te maken. Door een studieplanning te maken, kunnen scholieren zich beter focussen en hun tijd effectief indelen.
- Zoek extra hulp: Scholieren kunnen om extra hulp vragen bij hun leraren of medestudenten. Het is belangrijk om vragen te stellen als iets niet duidelijk is en om hulp te zoeken wanneer dat nodig is. Samenwerken met medestudenten kan ook nuttig zijn, omdat ze elkaar kunnen ondersteunen en van elkaar kunnen leren.
- Gebruik online educatieve platforms: Er zijn veel online educatieve platforms beschikbaar waar scholieren extra oefeningen kunnen vinden en zelfstandig kunnen leren. Deze platforms bieden interactieve en leerzame inhoud die scholieren kunnen helpen hun leerachterstand in te halen.
Door een studieplanning te maken, extra hulp te zoeken en online educatieve platforms te gebruiken, kunnen scholieren hun leerachterstand door corona inhalen. Deze praktische tips en strategieën stellen scholieren in staat om hun leren te organiseren, hulp te krijgen wanneer dat nodig is en extra oefeningen te doen. Het is belangrijk dat scholieren actief betrokken zijn bij het inhalen van hun leerachterstand, zodat ze weer op het juiste pad kunnen komen.
Langetermijneffecten van leerachterstand door corona
De coronacrisis heeft een aanzienlijke impact gehad op het onderwijs, waarbij leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs leerachterstanden hebben opgelopen. Deze vertragingen kunnen potentieel langetermijneffecten hebben op hun academische prestaties, carrièremogelijkheden en algemene onderwijskansen. Uit gegeven informatie blijkt dat basisschoolleerlingen vooral moeite hebben met rekenen en begrijpend lezen, terwijl middelbare scholieren in de onderbouw achterlopen bij rekenen en Nederlandse leesvaardigheid. Dit betekent dat de verworven kennis en vaardigheden die essentieel zijn voor hun verdere educatieve ontwikkeling mogelijk worden belemmerd.
Naast de directe gevolgen voor de academische voortgang, maken schoolleiders zich ook zorgen over het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. De abrupte overgang naar afstandsonderwijs en de beperkte interactie met leeftijdsgenoten en leraren hebben mogelijk hun tol geëist op het mentale welzijn van de leerlingen. Dit kan resulteren in verminderde motivatie om te leren en een negatieve invloed hebben op hun algehele onderwijservaring.
Scholen hebben verschillende maatregelen genomen om de leerachterstanden aan te pakken, zoals het geven van instructie in kleinere groepen en aandacht besteden aan het welbevinden van de leerlingen. Het is echter duidelijk dat specifieke groepen leerlingen in kwetsbare situaties extra aandacht nodig hebben. Daarom ontvangen scholen met veel kwetsbare leerlingen extra financiële middelen om de achterstanden effectief aan te pakken. Het Nationaal Programma Onderwijs is opgezet om deze achterstanden weg te werken, waarvoor het kabinet maar liefst 5,7 miljard euro heeft vrijgemaakt voor de komende twee schooljaren.
Om de langetermijneffecten van leerachterstand door corona aan te pakken, moeten we niet alleen focussen op het inhalen van de verloren kennis en vaardigheden, maar ook op het ondersteunen van de leerlingen in hun algehele ontwikkeling. Het is van groot belang dat we deze uitdaging serieus nemen en ervoor zorgen dat alle leerlingen gelijke kansen hebben om hun volledige potentieel te bereiken.
Initiatieven in Nederland tegen leerachterstand door corona
In Nederland zijn er verschillende initiatieven en programma’s opgezet om leerachterstand als gevolg van de pandemie aan te pakken. Zowel de overheid, non-profitorganisaties als scholen zelf hebben actie ondernomen om deze problematiek aan te pakken. Hieronder vind je een overzicht van enkele van deze initiatieven:
- Subsidies van OCW: Onderwijsinstellingen konden subsidie aanvragen bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) om achterstanden in te halen die zijn ontstaan door de uitbraak van het coronavirus. Met deze subsidie van 900 euro per leerling kunnen scholen verschillende interventies en programma’s opzetten.
- LEARN!: LEARN! is een organisatie die zich richt op effectieve interventies tegen leerachterstand. Ze hebben een rapport opgesteld met een overzicht van negen verschillende interventies, zoals één-op-één begeleiding, remedial teaching en zomer-/vakantiescholen. Ook hebben ze een webinar gegeven met aanbevelingen voor scholen.
- Schoolgerichte interventies: Scholen maken gebruik van verschillende programma’s om leerachterstanden in te halen. Verlengde schooldagen, ondersteuning binnen schooluren en vakantiescholen zijn veelvoorkomende initiatieven. Deze programma’s richten zich voornamelijk op leerlingen met een achterstand in schoolprestaties, kinderen met Nederlands als tweede taal en leerlingen die praktijkervaring hebben gemist.
Deze initiatieven hebben als doel om de basiskwaliteit van het reguliere onderwijs te verbeteren en leerlingen te ondersteunen bij het inhalen van leerachterstanden. Met begeleiding door de eigen leerkracht, aansluiting bij het reguliere curriculum, betrokkenheid van de doelgroep en ouders, nadruk op basisvaardigheden, gekwalificeerde leraren en kleine groepsgrootte wordt geprobeerd om effectieve interventies te realiseren. Het is belangrijk dat deze initiatieven goed worden gemonitord en geëvalueerd, zodat de effectiviteit kan worden bepaald en waar nodig verbeteringen kunnen worden aangebracht.
Hoe wordt leerachterstand door corona gemeten?
Om de leerachterstand door corona te meten, worden verschillende methoden en hulpmiddelen gebruikt, zoals gestandaardiseerde tests, diagnostische beoordelingen en evaluaties door leraren. Deze instrumenten helpen bij het beoordelen van de voortgang en het identificeren van de gebieden waar leerlingen achterblijven.
Gestandaardiseerde tests zijn een veelgebruikte methode om de leerachterstand te meten. Deze tests evalueren de kennis en vaardigheden van leerlingen op gestandaardiseerde wijze, waardoor hun prestaties kunnen worden vergeleken met die van andere leerlingen. Door middel van gestandaardiseerde tests kan de vooruitgang van leerlingen worden gevolgd en kan worden bepaald of zij hun leerachterstand hebben ingelopen.
Diagnostische beoordelingen zijn een andere waardevolle tool om leerachterstand te meten. Deze beoordelingen richten zich op specifieke vaardigheden en kennisgebieden, en stellen leraren in staat om de sterke en zwakke punten van een leerling te identificeren. Door middel van diagnostische beoordelingen kunnen leraren gerichte ondersteuning bieden om de leerachterstand aan te pakken.
Leraren spelen een cruciale rol bij het beoordelen van leerachterstand. Ze hebben vaak een goed begrip van de prestaties van hun leerlingen en kunnen hun observaties en evaluaties gebruiken om te bepalen waar er specifieke behoeften zijn. Evaluaties door leraren kunnen de voortgang van leerlingen in kaart brengen en helpen bij het identificeren van welke gebieden extra aandacht nodig hebben.
