Queer is een overkoepelend begrip voor onder andere homoseksuele, biseksuele, panseksuele, transgender, intersekse en non-binaire/genderqueer mensen. Het wordt gebruikt om uit te leggen dat iemand zich niet thuisvoelt binnen de hetero- en gendernormen en zogeheten ‘hokjes’ in twijfel trekt.
Queer kan ook verwijzen naar een politieke beweging die racisme, seksisme, heteronormativiteit en kapitalisme bestrijdt. Het is een term die in 1894 voor het eerst werd gebruikt in de context van homoseksualiteit. In de jaren 80 werd queer toegeëigend door de lhbti-gemeenschap als een activistische term die zich verzet tegen seksuele- en gendernormativiteit.
In Nederland waren er radicale queerbewegingen actief in de jaren 70, maar na de jaren 80 werd het queergeluid steeds marginaler. Desondanks wordt het woord queer steeds vaker gebruikt in het Nederlandse taalgebruik.
Acceptatie van queer personen in Nederland
In Nederland is de acceptatie van queer personen nog steeds een urgent probleem. Uit het rapport ‘Lhbt-monitor 2022’ van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat lhbt personen in Nederland nog steeds meer geweld en intimidatie ervaren dan heteroseksuelen. Het aantal geregistreerde gevallen van discriminatie en geweld tegen lhbt’s is gestegen van 428 in 2009 naar 2.471 in 2021. Zeven op de tien lhbt’s krijgen te maken met discriminerend geweld, zowel verbaal als fysiek.
Vooral biseksuele personen en lesbische vrouwen worden geconfronteerd met een verhoogd risico op geweld en discriminatie. Het rapport toont aan dat ondanks verbeteringen in de veiligheidssituatie van lesbische vrouwen en homoseksuele mannen, biseksuele personen juist kwetsbaarder zijn geworden. Met name biseksuele vrouwen zijn vaker het slachtoffer van seksueel geweld. Dit is een zorgwekkende situatie die dringend aandacht vereist.
Ook op scholen is er sprake van pestgedrag tegen lhbti-jongeren. Onderzoek toont aan dat lhbti-jongeren vaker gepest worden dan heteroseksuele jongeren. Lhbti-jongeren die meer afwijken van gendernormen worden nog vaker gepest. Microagressies, subtiele vormen van discriminatie, komen wekelijks voor bij tussen de 40 en 80 procent van de lhbti-jongeren. Het is verontrustend dat dit alledaagse geweld nog steeds een onderdeel is van het leven van zoveel jongeren in Nederland.
Deze alarmerende gegevens laten zien dat Nederland nog steeds niet zo tolerant is als vaak wordt gedacht. Hoewel er enige vooruitgang is geboekt, blijft de acceptatie van queer personen een grote uitdaging. Er is een dringende noodzaak voor verdere stappen om geweld en discriminatie tegen lhbt’s te verminderen en om gelijke rechten en bescherming te waarborgen.
Uitdagingen voor queer personen in Nederland
Lhbti+ personen in Nederland worden geconfronteerd met specifieke uitdagingen en discriminatie. Deze groep, bestaande uit lesbische, homoseksuele, bi+, trans en intersekse personen, verkeert in bepaalde opzichten in een extra kwetsbare positie. De discriminatie kan verschillende vormen aannemen, zoals verbale beledigingen, intimidatie, geweld en uitsluiting op basis van seksuele oriëntatie, genderidentiteit of geslachtskenmerken. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan deze uitdagingen om gelijke rechten en acceptatie voor alle lhbti+ personen te bevorderen.
Een organisatie genaamd Movisie heeft zich toegelegd op het ontwikkelen en verspreiden van kennis over lhbti+ personen. Deze kennis is met name bedoeld voor professionals en vrijwilligers in het sociaal domein, evenals voor gemeenten. Movisie biedt een breed scala aan informatiebronnen, zoals factsheets, handreikingen en onderzoeken. Deze materialen geven antwoorden op belangrijke vragen, zoals hoe gemeentelijk lhbti+ beleid kan worden ontwikkeld, hoe hulpverleners rekening kunnen houden met transgender cliënten en waarom het belangrijk is om diversiteit in gender, sekse en seksualiteit te erkennen.
Om gemeenten te ondersteunen bij het bevorderen van inclusiviteit, heeft Movisie de Regenbooggids voor gemeenten ontwikkeld. Dit is een handreiking die gemeenten helpt bij het implementeren van lhbt-beleid. Bovendien zijn er specifieke handreikingen beschikbaar over onderwerpen zoals veiligheid en het melden van discriminatie. Movisie heeft ook aandacht voor verschillende thema’s en groepen binnen de lhbti+ gemeenschap, waaronder eenzaamheid, acceptatie in de sport en de positie van christelijke lhbti+ personen. Door middel van deze initiatieven probeert Movisie een inclusieve samenleving te bevorderen voor alle lhbti+ personen in Nederland.
- Specifieke uitdagingen en discriminatie waarmee lhbti+ personen te maken krijgen zijn onder andere:
- Verbale beledigingen, intimidatie en geweld;
- Uitsluiting en discriminatie op basis van seksuele oriëntatie, genderidentiteit of geslachtskenmerken.
Om deze uitdagingen aan te pakken en gelijke rechten te bevorderen, heeft Movisie een uitgebreid scala aan kennis en informatie ontwikkeld. Deze informatie is met name gericht op professionals en vrijwilligers in het sociaal domein, evenals gemeenten. Movisie biedt factsheets, handreikingen en onderzoeken die antwoorden geven op belangrijke vragen rondom lhbti+ beleid en inclusiviteit. Daarnaast heeft Movisie specifieke initiatieven, zoals de Regenbooggids voor gemeenten, die gemeenten ondersteunen bij het implementeren van lhbt-beleid. Deze inspanningen zijn gericht op het bevorderen van een inclusieve samenleving voor alle lhbti+ personen in Nederland.
Overzicht van de rechten die queer personen hebben in Nederland, inclusief wetten en regelgeving ter bescherming van hun rechten
De rechten van queer personen in Nederland worden beschermd door verschillende wetten en regelgeving. Lhbti+ staat voor lesbische vrouwen (l), homoseksuele mannen (h), biseksuele personen (b), transgender personen (t), intersekse personen (i) en alle andere genderidentiteiten en seksuele voorkeuren die afwijken van de maatschappelijke norm, zoals non-binair, panseksueel en aseksualiteit (+). In Nederland is de betekenis van lhbti+ algemeen bekend, maar in mindere mate geldt dit voor trans, intersekse en non-binaire personen.
Uit het jaarlijkse rapport discriminatiecijfers blijkt dat in 2020 32% van de meldingen en aangiftes van discriminatoir geweld bij de politie lhbti-gerelateerd was, een stijging van 13% ten opzichte van 2019. Dit benadrukt het belang van wetten en regelgeving ter bescherming van de rechten van queer personen in Nederland.
Lhbti+ personen ervaren vaak negatieve reacties, uitsluiting, pesten of geweld, waardoor ze zich niet altijd veilig voelen in hun eigen woonomgeving of op straat. Op scholen worden lhbti+ personen regelmatig gepest en gediscrimineerd, zowel door leerlingen als door docenten en ander schoolpersoneel. Voorlichting over seksuele diversiteit is sinds eind 2012 verplicht op scholen. Dit draagt bij aan het bevorderen van respect en acceptatie van queer personen in de samenleving.
Organisaties voor queer personen in Nederland
Ben je op zoek naar ondersteuning en gemeenschap als queer persoon in Nederland? Hier is een lijst met relevante organisaties, gemeenschapscentra en bronnen die specifiek gericht zijn op het bieden van steun aan queer personen in Nederland.
- COC Nederland: COC Nederland is een belangenorganisatie die zich richt op lesbische meiden & vrouwen en homoseksuele jongens & mannen. Ze bieden verschillende diensten, zoals opvang, introductie, café- en disco-avonden, jongeren- en gespreksgroepen. Bezoek hun website op www.coc.nl.
- Expreszo: Expreszo is een no-budget website speciaal voor lesbische, homo- en biseksuele jongeren tot 26 jaar. De website biedt informatie over coming-out, uitgaan, seksualiteit en andere zaken die homojongeren interesseren. Neem een kijkje op www.expreszo.nl.
- Gay & Lesbian Switchboard: Het Gay & Lesbian Switchboard is een telefonische hulplijn waar je terecht kunt met al je vragen over homoseksualiteit. Anoniem bellen is mogelijk. Ze zijn geopend op bepaalde tijden gedurende de week. Het telefoonnummer is 020-6236565 en je kunt meer informatie vinden op hun website: www.switchboard.nl.
- LHBTI-erfgoed beheerd door IHLIA: IHLIA is een erfgoedorganisatie met een collectie en informatie over de LHBTI-gemeenschap. Ze verzamelen en maken informatie toegankelijk. De archieven van De Kringen zijn ook overgedragen aan IHLIA.
Deze organisaties en bronnen zijn er om de queer gemeenschap in Nederland te ondersteunen. Of je nu op zoek bent naar sociale activiteiten, hulp bij vragen of informatie over LHBTI-erfgoed, deze organisaties bieden diverse diensten en gemeenschap die van belang kunnen zijn voor queer personen in Nederland.
Beschrijving van de diversiteit binnen de queer-gemeenschap in Nederland
De queer-gemeenschap in Nederland kent een rijke geschiedenis die teruggaat naar de jaren 70 van de vorige eeuw. In die tijd ontstonden er radicale groepen, zoals de Rooie Flikkers, Lesbian Nation en Paarse September, die vochten voor een meer fluïde benadering van gender en seksualiteit. Ze pleitten voor de afschaffing van seksualiteits- en genderverschillen en bekritiseerden seksisme binnen de homobeweging, homofobie binnen het feminisme en bestreden ook racisme. Deze groepen speelden een belangrijke rol in het creëren van bewustzijn en het aankaarten van sociale problemen.
In de jaren 80 werd het queergeluid echter steeds marginaler en werden termen als ‘flikker’ en ‘pot’ weer ingewisseld voor meer neutrale benamingen zoals ‘homoseksuele mannen’ en ‘lesbische vrouwen’. Desondanks bleef het woord ‘queer’ steeds vaker voorkomen in het Nederlandse taalgebruik. Een opvallend voorbeeld hiervan was de Gay Games 1998 in Nederland, die ook wel de Queer Games genoemd werden in gebarentaal. Dit liet zien dat de term queer steeds meer geaccepteerd en omarmd werd binnen de queer-gemeenschap.
Binnen de queer-gemeenschap in Nederland is er een grote diversiteit aan subculturen en evenementen. Denk bijvoorbeeld aan clubs en uitgaansgelegenheden die zich specifiek richten op de queer-gemeenschap, zoals gaybars en lesbische dansavonden. Daarnaast vinden er diverse evenementen plaats die de queer-cultuur vieren, zoals de Amsterdam Gay Pride, Roze Maandag in Tilburg en het Rotterdamse Queer Film Festival. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de vele initiatieven die er zijn om de diversiteit binnen de queer-gemeenschap te vieren en te omarmen.
Termen en begrippen binnen de queer-gemeenschap
De queer-gemeenschap kent verschillende termen en begrippen die gebruikt worden om de diversiteit aan seksuele oriëntaties en genderidentiteiten te beschrijven. Een centrale term binnen deze gemeenschap is “queer” zelf. Deze term verwijst naar mensen die zich niet thuisvoelen binnen de hetero- en gendernormen en die traditionele hokjes in twijfel trekken. De term “queer” kan ook verwijzen naar een politieke beweging die strijdt tegen racisme, seksisme, heteronormativiteit en kapitalisme.
Oorspronkelijk werd het woord “queer” in de zestiende eeuw in de Engelse taal gebruikt om iets vreemd, excentriek of merkwaardig te beschrijven. Later werd het woord ook gebruikt om te verwijzen naar homoseksualiteit. In de jaren 80 van de vorige eeuw werd de term “queer” toegeëigend door de lhbti-gemeenschap als een activistische term. Het werd gebruikt om alle mensen te beschrijven die het niet eens waren met seksuele- en gendernormativiteit en die zich verzetten tegen het plaatsen van mensen in hokjes.
In Nederland waren er in de jaren 70 radicale queerbewegingen actief die streden voor een meer fluïde benadering van gender en seksualiteit. Deze groepen, zoals de Rooie Flikkers, Lesbian Nation en Paarse September, pleitten voor afschaffing van seksualiteits- en genderverschillen. Ze bekritiseerden seksisme binnen de homobeweging, homofobie binnen het feminisme en bestreden racisme. Na de jaren 80 werd het queergeluid steeds marginaler en werden termen als “flikker” en “pot” weer ingewisseld voor meer neutrale termen. Het woord “queer” werd echter steeds vaker gebruikt in het Nederlandse taalgebruik.
Kortom, binnen de queer-gemeenschap verwijst de term “queer” naar mensen die zich niet thuisvoelen binnen de hetero- en gendernormen en die traditionele hokjes in twijfel trekken. Het kan ook verwijzen naar een politieke beweging die strijdt tegen racisme, seksisme, heteronormativiteit en kapitalisme. In Nederland waren er in de jaren 70 radicale queerbewegingen actief die streden voor een meer fluïde benadering van gender en seksualiteit. Na de jaren 80 werd het queergeluid steeds marginaler, maar het woord “queer” werd steeds vaker gebruikt in het Nederlandse taalgebruik.
Bespreking van de representatie en zichtbaarheid van queer personen in de Nederlandse media
De zichtbaarheid van queer personen in de Nederlandse media is een belangrijk onderwerp dat de afgelopen jaren steeds meer aandacht krijgt. In 2016 werden de voornaamwoorden ‘hen/hun’ en ‘die/diens’ geïntroduceerd als genderneutrale voornaamwoorden in de Nederlandse taal. Deze stap werd gezet om meer inclusiviteit te bevorderen en recht te doen aan de herkenbaarheid van non-binaire personen. Vijf jaar na de introductie van deze pronouns zijn ze opgenomen in de digitale Van Dale en in diverse stijlboeken van kranten, waaronder de Volkskrant en het ANP.
Deze positieve ontwikkeling laat zien dat er in de Nederlandse media stappen worden gezet om de representatie van queer personen te verbeteren. Het gebruik van genderneutrale voornaamwoorden draagt bij aan een inclusieve en diverse berichtgeving. Het genootschap Onze Taal heeft geconcludeerd dat de woorden ‘hen’ en ‘die’ steeds gangbaarder worden binnen de samenleving, wat optimisme biedt voor een bredere omarming van deze woorden.
Echter, er zijn ook nog uitdagingen op het gebied van zichtbaarheid van queer personen in de Nederlandse media. Hoewel er positieve voorbeelden zijn van het gebruik van genderneutrale voornaamwoorden, blijft het belangrijk om te benadrukken dat de persoon zelf het meeste te zeggen heeft over welk non-binair voornaamwoord het beste past. Daarnaast is het afwachten of deze positieve ontwikkelingen zich zullen voortzetten en of de zichtbaarheid van queer personen verder zal toenemen in de media.
Ondersteuning van de queer-gemeenschap door bondgenoten
De ondersteuning van de queer-gemeenschap door bondgenoten speelt een cruciale rol in de strijd voor gelijke rechten en een gelijke behandeling van LGBTQI+ individuen. Als hetero- en cisgender personen hebben bondgenoten het privilege, de macht en de invloed om verandering teweeg te brengen binnen de meerderheidsgroep.
Om een goede bondgenoot te zijn, is het belangrijk om jezelf te blijven educeren. Lees artikelen, luister naar podcasts en volg creators uit de queer-gemeenschap op sociale media. Hierdoor vergroot je je kennis en begrip van de uitdagingen waarmee de LGBTQI+ gemeenschap te maken heeft. Daarnaast is het van belang om een platform te bieden aan LGBTQI+ individuen door hun berichten, foto’s en video’s op sociale media te delen, zelfs als deze niet specifiek gerelateerd zijn aan queer onderwerpen.
Financiële ondersteuning kan ook een verschil maken. Je kunt bijvoorbeeld doneren aan queer organisaties of kleding en kunstwerken kopen van queer creators. Op die manier draag je bij aan de empowerment en zichtbaarheid van de queer-gemeenschap. Daarnaast is het van belang om een checklist te hanteren van taken die je kunt uitvoeren om een goede bondgenoot te zijn. Hierbij kun je denken aan respect tonen voor queer individuen, het aanspreken van respectloos gedrag, het gebruik maken van de juiste voornaamwoorden, het vermijden van veronderstellingen over iemands seksuele oriëntatie en genderidentiteit, jezelf blijven educeren, pleiten voor inclusiviteit op de werkvloer, een platform bieden aan queer stemmen en financiële steun verlenen.
