Een gemeenteraadslid in Nederland ontvangt een maandelijkse vergoeding die afhankelijk is van het aantal inwoners van de gemeente. Per 1 januari 2023 is de onkostenvergoeding voor raadsleden € 188,22. Deze vergoeding is bedoeld om de kosten van het raadswerk, zoals reiskosten en kantoormateriaal, te dekken. Het exacte bedrag kan per gemeente verschillen.
Hoewel er geen wachtgeldregeling is voor raadsleden, ontvangen ze wel een vergoeding voor hun werkzaamheden. Deze vergoeding is bedoeld als beloning voor het vele werk dat raadsleden verzetten. Gemiddeld besteden raadsleden tussen de 16 en 20 uur per week aan hun werk. Ze wonen raadsvergaderingen bij, die meestal een hele avond duren en slechts één keer per maand plaatsvinden. Ook hebben ze commissievergaderingen, die vaker plaatsvinden.
Naast vergaderingen hebben raadsleden ook andere taken. Ze hebben bijvoorbeeld vergaderingen met hun eigen fractie en onderhouden contact met inwoners van de gemeente door werkbezoeken af te leggen en met belangenverenigingen te praten. Daarnaast moeten raadsleden veel lezen om goed op de hoogte te blijven van de onderwerpen waar ze zich mee bezighouden.
Meer informatie over de rechtspositieregelingen van raadsleden is te vinden op de pagina “Rechten van het raadslid”. Hier staat gedetailleerde informatie over de vergoedingen en andere regelingen waar raadsleden recht op hebben.
Verantwoordelijkheden gemeenteraadslid
Een gemeenteraadslid heeft verschillende verantwoordelijkheden. De taken van een gemeenteraadslid kunnen grofweg worden opgedeeld in drie categorieën: volksvertegenwoordiging, kaderstellen en controleren van het college (burgemeester en wethouders).
Als volksvertegenwoordiger is een gemeenteraadslid verantwoordelijk voor het vertegenwoordigen van de inwoners van de gemeente. De gemeenteraad wordt gekozen door de inwoners en heeft als taak om de belangen van de inwoners te behartigen. Dit betekent dat een gemeenteraadslid moet luisteren naar de inwoners, hun standpunten en zorgen moet begrijpen en deze moet meenemen in de besluitvorming.
Daarnaast is een gemeenteraadslid verantwoordelijk voor het stellen van kaders. Dit houdt in dat de gemeenteraad op hoofdlijnen bepaalt wat er nodig is in de gemeente, zoals bijvoorbeeld beleid op het gebied van ouderenzorg, parkeervoorzieningen of sportvoorzieningen. Het college van burgemeester en wethouders gaat vervolgens aan de slag met het uitvoeren van deze kaders, maar de gemeenteraad blijft verantwoordelijk voor het toezicht hierop.
Tot slot heeft een gemeenteraadslid de taak om het college te controleren. Dit betekent dat het raadslid erop moet toezien of het college de plannen die zij hebben aangenomen ook daadwerkelijk uitvoert en of dit binnen het budget gebeurt. De gemeenteraad vergadert ongeveer één keer per maand en daarnaast zijn er commissievergaderingen waarin specifieke onderwerpen worden behandeld.
Hoe word je gemeenteraadslid in Nederland?
Om gemeenteraadslid te worden in Nederland, zijn er een aantal voorwaarden waaraan je moet voldoen. Je moet achttien jaar of ouder zijn en niet uitgesloten zijn van het kiesrecht. Daarnaast moet je wonen in de gemeente waar je raadslid wilt worden. Voor inwoners met een nationaliteit vallend buiten de Europese Unie is het vereist om minstens vijf jaar achter elkaar in Nederland te hebben gewoond. Inwoners met een nationaliteit vallend binnen de Europese Unie kunnen eerder al kandidaat zijn.
De meest gebruikelijke manier om raadslid te worden is door je aan te melden bij een bestaande politieke partij in jouw gemeente. Deze partijen maken vaak ruim voor de verkiezingen een datum bekend waarop je kunt solliciteren voor een plek op de kandidatenlijst. De meeste partijen hebben een kandidatencommissie die bepaalt of je geschikt bent voor een plek op de lijst en zo ja, welke plek. Hoe hoger je op de kieslijst staat, des te groter is de kans dat je direct wordt gekozen als raadslid.
Een andere mogelijkheid is om met een groep gelijkgezinde inwoners uit je gemeente een lijst te vormen en gezamenlijk een kieslijst in te dienen. Dit kan betekenen dat je samen een vereniging of stichting begint, leden zoekt, een verkiezingsprogramma schrijft en een kieslijst opstelt. Een politieke partij die aan de verkiezingen wil deelnemen, moet haar naam laten inschrijven bij de kiesraad. Een lokale partij dient haar naam te registreren bij het hoofdstembureau van de gemeente.
Het raadslidmaatschap is geen voltijdfunctie en je hoeft je baan of studie er niet voor op te zeggen. Raadsleden zijn wel verplicht om openbaar te maken welke andere functies zij vervullen, aangezien er functies zijn die niet verenigbaar zijn met het raadslidmaatschap. Zo kun je bijvoorbeeld niet als ambtenaar zijn aangesteld door het gemeentebestuur waarvan je zelf als raadslid deel uitmaakt.
Wat houdt het takenpakket van een gemeenteraadslid in?
Een gemeenteraadslid heeft een belangrijke rol binnen de gemeente als volksvertegenwoordiger. Zij worden gekozen door de inwoners van de gemeente en zijn verantwoordelijk voor het nemen van besluiten die in het belang zijn van de gemeenschap. Dit betekent dat zij besluiten moeten nemen die soms afwijken van het verkiezingsprogramma, maar wel het algemeen belang dienen. Het volksvertegenwoordigen is dus één van de taken van een gemeenteraadslid.
Een andere taak van een gemeenteraadslid is het stellen van kaders. Op hoofdlijnen bepalen zij wat er nodig is in de gemeente, zoals huishoudhulp voor ouderen, parkeergarages of sportvoorzieningen. Het college van burgemeester en wethouders gaat vervolgens aan de slag met deze kaders, maar de gemeenteraad blijft verantwoordelijk voor het controleren van de uitvoering. Het stellen van kaders is dus een belangrijke verantwoordelijkheid van een gemeenteraadslid.
Als derde taak heeft een gemeenteraadslid de taak om het college te controleren. Zij zien erop toe dat het college de aangenomen plannen uitvoert en dat deze binnen het budget worden volbracht. Dit betekent dat gemeenteraadsleden regelmatig vergaderen en de juiste stukken moeten lezen om op de hoogte te blijven van de onderwerpen die spelen in de gemeente. Het controleren van het college is een essentiële taak van een gemeenteraadslid.
Daarnaast zijn gemeenteraadsleden vaak lid van meerdere commissies die deelonderwerpen behandelen, zoals financiën, ruimtelijke ordening of zorg. Deze commissies vergaderen vaker dan de gemeenteraad zelf, meestal om de week. Het raadswerk vraagt dus een behoorlijke tijdsinvestering van een gemeenteraadslid, aangezien zij vaak meerdere avonden per week bezig zijn met hun taken. Het is een verantwoordelijke en uitdagende rol binnen het lokale bestuur.
Duur zittingstermijn gemeenteraadslid Nederland
In Nederland duurt een zittingstermijn van een gemeenteraadslid vier jaar. Deze termijn wordt als ideaal beschouwd omdat het zorgt voor zowel periodieke vernieuwing als de noodzakelijke continuïteit binnen de gemeenteraad. Een minimale zittingsduur is niet vereist, aangezien dit geen bijdrage levert aan het vergroten van de kwaliteit van de raadsleden. Het is echter een discussiepunt onder griffiers of er behoefte is aan een maximale zittingsduur.
Volgens sommige griffiers zouden lang zittende raadsleden een ‘verkokerde blik’ kunnen ontwikkelen en daarom is het goed om tijdig plaats te maken voor frisse blikken en nieuwe input. Aan de andere kant wordt het vertrek van raadsleden en de komst van nieuwe volksvertegenwoordigers over het algemeen als verfrissend ervaren. Het is dus een afweging tussen het behouden van ervaren raadsleden en het bevorderen van vernieuwing.
Het is belangrijk op te merken dat het verloop van raadsleden niet representatief is voor de gehele gemeenteraad. Persoonlijke motieven zoals gezondheid, leeftijd of verhuizing zijn de belangrijkste redenen om te stoppen met het raadswerk. Het geeft echter wel aan dat er altijd ruimte is voor geïnteresseerden om zich in te zetten voor het gemeentebestuur en hun frisse blik en nieuwe ideeën te delen.
Tijdsbesteding gemeenteraadslid Nederland
Een gemeenteraadslid in Nederland besteedt gemiddeld tussen de 16 en 20 uur per week aan raadswerk. Deze taken omvatten onder andere het bijwonen van raadsvergaderingen, commissievergaderingen, overleg met de eigen fractie en het onderhouden van contact met inwoners en belangenverenigingen.
Het bijwonen van raadsvergaderingen is een belangrijk onderdeel van het werk van een gemeenteraadslid. Hier worden besluiten genomen en debatten gevoerd over uiteenlopende onderwerpen die de gemeente aangaan. Naast deze vergaderingen moeten raadsleden ook commissievergaderingen bijwonen, waarin specifieke onderwerpen dieper worden besproken. Deze vergaderingen nemen vaak ook tijd in beslag.
Een gemeenteraadslid moet ook contact onderhouden met de eigen fractie, om de standpunten van de politieke partij waar zij deel van uitmaken te bespreken en af te stemmen. Daarnaast is het van belang om regelmatig in contact te komen met inwoners en belangenverenigingen. Dit kan bijvoorbeeld door het bijwonen van buurtbijeenkomsten, spreekuren en het voeren van gesprekken in de gemeente.
Daarnaast moet een raadslid veel lezen. Stukken, nota’s en rapporten worden aangeleverd door het college en de griffier. Het is essentieel om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen en voorstellen die in de gemeente spelen. Naast al deze taken wordt het raadswerk vaak uitgevoerd naast een reguliere baan.
Gemeenteraadsleden ontvangen een maandelijkse vergoeding die afhankelijk is van het aantal inwoners van de gemeente. Per 1 januari 2023 bedraagt de onkostenvergoeding voor raadsleden € 188,22. Het is belangrijk om op te merken dat er geen wachtgeld is voor raadsleden. Daarentegen kunnen commissieleden mogelijk gebruik maken van de vrijwilligersregeling.
Profiel gemeenteraadslid Nederland
Een gemeenteraadslid in Nederland, met name bij GroenLinks Den Haag, heeft specifieke kenmerken en kwalificaties. Om een succesvol gemeenteraadslid te zijn, zijn er verschillende eigenschappen die essentieel zijn.
Onderschrijft de kernwaarden van GroenLinks: Een gemeenteraadslid moet de kernwaarden van GroenLinks – groen, eerlijk en inclusief – onderschrijven. Deze waarden vormen de basis voor het politieke handelen en de besluitvorming.
Heeft een visie op verandering: Een gemeenteraadslid moet een duidelijke visie hebben op hoe Nederland, en in het bijzonder Den Haag, kan veranderen. Het is belangrijk om te weten hoe de stad kan evolueren en welke rol GroenLinks daarin kan spelen.
Draagt bij aan de profilering en ontwikkeling: Een gemeenteraadslid moet actief bijdragen aan de profilering en inhoudelijke ontwikkeling van GroenLinks. Dit betekent dat hij of zij betrokken moet zijn bij de partij en bereid moet zijn om bij te dragen aan het vormgeven van beleid en standpunten.
Is betrokken bij lokale thema’s: Een gemeenteraadslid moet affiniteit hebben met de belangrijkste GroenLinks dossiers en lokale thema’s. Het raadslid moet bereid zijn om kennis op te bouwen over deze onderwerpen en een actieve rol spelen bij de behandeling ervan.
Heeft goede communicatieve vaardigheden: Een gemeenteraadslid moet over goede publieke presentatievaardigheden beschikken en zich begrijpelijk kunnen uitdrukken. Het is belangrijk om het politieke jargon te vermijden en duidelijk te kunnen communiceren met mensen met verschillende achtergronden.
Is resultaatgericht: Een gemeenteraadslid moet resultaatgericht kunnen werken en in staat zijn om politieke doelen te stellen, zowel op korte als lange termijn. Het is belangrijk om concrete resultaten te behalen en de belangen van de inwoners van Den Haag te vertegenwoordigen.
Heeft een netwerk in de stad: Een gemeenteraadslid moet een netwerk hebben in Den Haag en de stem van de inwoners helder en doortastend kunnen verwoorden. Het is belangrijk om een trotse inwoner van de stad te zijn en de belangen van de inwoners te kunnen behartigen.
Kan goed samenwerken en netwerken: Een gemeenteraadslid moet openstaan voor samenwerking en goed kunnen communiceren met mensen met verschillende achtergronden. Het is belangrijk om politiek te kunnen vertalen naar het dagelijks leven van mensen en bruggen te slaan tussen verschillende groepen.
Handelt volgens integriteitsnormen: Een gemeenteraadslid moet altijd handelen volgens de waarden, normen en integriteitsnormen van GroenLinks. Het is belangrijk om integer te zijn en het algemeen belang te behartigen.
Is lid van GroenLinks: Om een gemeenteraadslid te worden, moet men lid zijn van GroenLinks. Dit toont betrokkenheid bij de partij en haar waarden.
Daarnaast worden er aanvullende eisen gesteld aan de functie van lijsttrekker van GroenLinks Den Haag voor de Gemeenteraadsverkiezingen van 2022. Deze eisen omvatten onder andere politieke ervaring, betrouwbaarheid, een goed netwerk en strategisch inzicht. De lijsttrekker is het boegbeeld van GroenLinks en politiek leider met een duidelijke visie voor de toekomst van Den Haag.
Aantal gemeenteraadsleden Nederland
Het aantal gemeenteraadsleden in Nederland zal na de raadsverkiezingen van 21 maart 8.863 bedragen. Deze verkiezingen vinden plaats in 335 gemeenten, waarbij nieuwe gemeenteraden worden gekozen. In totaal worden er 7.979 raadszetels verdeeld over deze gemeenten. Het aantal raadszetels zal in sommige gemeenten stijgen vanwege een toename van het aantal inwoners. In 21 gemeenten zullen er na de verkiezingen 40 extra zetels beschikbaar zijn.
Het referendum over de ‘sleepwet’ zal ervoor zorgen dat de stemlokalen in 45 gemeenten worden geopend. Echter zullen in deze gemeenten geen nieuwe gemeenteraden worden gekozen. In 39 van deze 45 gemeenten kunnen er echter wel verkiezingen plaatsvinden op 21 november, als gevolg van herindelingen.
In 6 gemeenten zullen er geen verkiezingen plaatsvinden op 21 maart omdat zij in 2018 zijn gefuseerd en al een nieuwe raad hebben gekozen. De gemiddelde opkomst bij de reguliere raadsverkiezingen van maart 2014 was 54 procent. Bij de herindelingsverkiezingen in november was de opkomst in geen van de gemeenten hoger dan 45 procent. Het lijkt erop dat lokale partijen succesvol zullen zijn bij de raadsverkiezingen van 21 maart, aangezien een op de drie kiezers van plan is om op een lokale partij te stemmen.
Besluitvorming gemeenteraad Nederland
De gemeenteraad in Nederland is verantwoordelijk voor de besluitvorming op gemeentelijk niveau. Als een gekozen orgaan bestaat de gemeenteraad uit volksvertegenwoordigers die rechtstreeks worden gekozen door de inwoners van de gemeente. Het aantal raadsleden varieert afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente, met minimaal 9 raadsleden in de kleinste gemeenten en maximaal 45 in de grootste gemeenten. De gemeenteraad neemt beslissingen bij meerderheid van stemmen.
De belangrijkste taken van de gemeenteraad zijn:
- Het vaststellen van de grote lijnen van het gemeentelijk beleid: Raadsleden nemen beslissingen over zaken zoals groei, toerisme en infrastructuur, en denken na over hoe de gemeente er in de toekomst uit zou moeten zien.
- Het controleren van het college van burgemeester en wethouders: De raad beoordeelt of het college het beleid uitvoert zoals afgesproken en of het college verantwoording aflegt aan de raad.
- Het vertegenwoordigen van de inwoners van de gemeente: Raadsleden staan in contact met de inwoners en behartigen hun belangen.
Om de besluitvorming voor te bereiden en te overleggen met het college van burgemeester en wethouders kan de gemeenteraad verschillende commissies instellen. De burgemeester is de voorzitter van de gemeenteraad, maar heeft geen stemrecht. Het college van burgemeester en wethouders vormt het bestuur van de gemeente en heeft eigen bestuursbevoegdheden op basis van landelijke wetten en regelingen. Na de verkiezingen vormen de fracties die een meerderheid in de raad vormen een college, dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van raadsbesluiten. Wethouders worden gekozen door de gemeenteraad en kunnen zowel uit de raad zelf komen als van buiten de raad worden benoemd. Het wethouderschap is meestal een voltijdse baan en wethouders ontvangen een salaris.
Uitdagingen en voordelen gemeenteraadslid Nederland
Een gemeenteraadslid zijn in Nederland brengt zowel uitdagingen als voordelen met zich mee. Een belangrijke uitdaging is het stimuleren van burgerparticipatie en co-productie tussen inwoners en de lokale overheid. Dit gebeurt onder andere door het uitdaagrecht, waarbij inwoners bepaalde taken van de gemeente kunnen overnemen. Deze vorm van samenwerking vergt echter een goede afstemming tussen initiatiefnemers en de gemeente, en het vinden van draagvlak bij medebewoners (1).
Als uitgangspunt voor het uitdaagrecht komen vaak groepen ontevreden inwoners samen met een idee om een probleem in de leefomgeving aan te pakken. Deze initiatiefnemers gaan vervolgens in gesprek met de gemeente, waarbij de gemeente bepaalt in hoeverre zij bereid is om medewerking te verlenen aan het plan (2). Het is aan de initiatiefnemers om een voorstel uit te werken waar zowel de gemeente als zijzelf zich in kunnen vinden. Als dit lukt, kunnen taken en budgetten worden overgenomen (3).
Een nadeel van het uitdaagrecht is dat het voornamelijk gebruikt wordt door een kleinere groep inwoners, namelijk de oudere inwoners met theoretische kennis van de gemeente. Het is dan ook de taak van de gemeenteraad, burgemeester en wethouders om ervoor te zorgen dat een grotere groep inwoners gebruik gaat maken van het uitdaagrecht (4). Een groot voordeel van deze vorm van samenwerking is dat inwoners meer kennis opdoen over het werk bij de gemeente en de complexiteit van besluitvorming en belangenafweging beter begrijpen wanneer zij er rechtstreeks bij betrokken zijn (5).
