De milt bevindt zich linksboven in de buik, achter de maag en vlakbij het middenrif. Het is roodblauw van kleur en heeft de vorm van een koffieboon. De milt is het sterkst doorbloede orgaan in het lichaam en kan wel 240 milliliter bloed bevatten. Het orgaan weegt ongeveer 150 tot 200 gram.
De milt is een belangrijk onderdeel van het lymfesysteem en beschermt het lichaam tegen bacteriën en infecties door afweerstoffen aan te maken en bacteriën en ziektekiemen uit het bloed te filteren. Daarnaast produceert de milt bloedcellen en bloedplaatjes en slaat het deze op. Een gezwollen milt geeft meestal geen klachten, maar kan pijn aan de linkerkant van de buik veroorzaken.
Sommige mensen hebben bijmiltjes, wat extra miltjes zijn. Ongeveer 15 tot 30 procent van de mensen heeft bijmiltjes, vooral patiënten met een bloedziekte. Bij een wandelende milt zit de milt niet vast aan de buikholte, maar aan een lange, steelachtige structuur. Dit kan leiden tot een miltinfarct, waarbij de bloedvoorziening wordt afgesloten en de milt afsterft. In sommige gevallen moet de milt volledig worden verwijderd. Mensen kunnen zonder milt leven, maar hebben een hogere kans op ernstige infecties. Vaccinaties tegen bacteriën zoals pneumokok en meningokok zijn dan belangrijk.
Wat doet de milt in het menselijk lichaam?
De milt is een orgaan dat deel uitmaakt van zowel het bloedvatenstelsel als het lymfesysteem. Het heeft verschillende belangrijke functies die bijdragen aan het behoud van onze gezondheid. Een van de belangrijkste taken van de milt is het beschermen van ons lichaam tegen bacteriën en infecties.
Daarnaast is de milt verantwoordelijk voor het filteren van oude en abnormale rode bloedcellen. Dit helpt ons lichaam om efficiënt en gezond te functioneren. Bovendien speelt de milt een rol bij de productie en opslag van bloedcellen en bloedplaatjes, die essentieel zijn voor een goede bloedstolling en het transport van zuurstof door ons lichaam.
Helaas kan de milt ook gevoelig zijn voor aandoeningen en ziektes. Zo kan de milt opzwellen als reactie op ziektes zoals infectieziektes, bloedarmoede, bloedkanker en andere bloedziekten. Hoewel een gezwollen milt meestal geen klachten veroorzaakt, kan het wel gepaard gaan met pijn aan de linkerkant van de buik en buikklachten bij het eten van grote maaltijden.
Daarnaast zijn er ook situaties waarbij de milt niet goed functioneert of niet op de juiste plaats in het lichaam is gehecht. Bijvoorbeeld bij een wandelende milt, waarbij de milt niet vastzit aan de buikholte maar aan een steelachtige structuur. Dit kan leiden tot een miltinfarct, waarbij de bloedtoevoer wordt afgesloten en de milt afsterft. In sommige gevallen moet de milt zelfs volledig worden verwijderd vanwege de druk en pijn die het op andere organen uitoefent.
Lijst van symptomen die kunnen wijzen op een miltprobleem
De symptomen van een miltprobleem kunnen variëren, maar er zijn een aantal veelvoorkomende tekenen waar u op kunt letten. Het eerste symptoom dat vaak wordt ervaren is pijn in het bovenste kwadrant links van de buik. Deze pijn kan scherp of dof aanvoelen en kan uitstralen naar de linkerschouder.
Naast pijn kunt u ook andere symptomen ervaren, zoals koorts en koude rillingen. Deze symptomen kunnen wijzen op een ontsteking of infectie in de milt. Het is belangrijk om op te merken dat deze symptomen niet specifiek zijn voor een miltprobleem en ook bij andere aandoeningen kunnen voorkomen.
Als u een vergrote milt heeft, kan dit ook een teken zijn van een miltprobleem. Een vergrote milt, ook wel splenomegalie genoemd, kan pijn veroorzaken en kan het gevolg zijn van verschillende oorzaken, zoals bloedaandoeningen, infecties en medicatie.
Om de oorzaak van uw pijnlijke milt te achterhalen, zal uw arts waarschijnlijk een lichamelijk onderzoek uitvoeren en beeldvormende onderzoeken bestellen, zoals een echografie, CT-scan of MRI-scan. Deze onderzoeken kunnen helpen bij het identificeren van mogelijke oorzaken, zoals een miltinfarct, miltschade of een miltruptuur.
Het behandelen van een miltprobleem hangt af van de onderliggende oorzaak. Soms kan het behandelen van de onderliggende aandoening voldoende zijn. In andere gevallen kan het nodig zijn om de milt chirurgisch te verwijderen. Dit wordt een splenectomie genoemd. Uw arts zal de beste behandelingsoptie voor uw specifieke situatie bepalen.
Overzicht van verschillende oorzaken en aandoeningen die kunnen leiden tot een vergrote milt
Een vergrote milt, ook wel bekend als splenomegalie, kan veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen. Deze aandoeningen omvatten ontstekingen, infecties, bloedziekten, erfelijke vormen van bloedarmoede, bloedkanker en lymfeklierkanker, erfelijke stofwisselings- of stapelingsziekten, leveraandoeningen, auto-immuunziekten, bindweefselontstekingen, miltcysten, druk van buitenaf op de aders van de milt of naar de lever, milttrombose en “wandelende milt”.
Een vergrote milt kan leiden tot verschillende complicaties. Deze complicaties kunnen onder andere bloedarmoede, frequente infecties, verhoogde bloedingsneiging en een gescheurde milt omvatten. Het is daarom belangrijk om de oorzaak van een vergrote milt te achterhalen en passende behandelingen te bieden.
Enkele symptomen die kunnen wijzen op een vergrote milt zijn pijn linksboven in de buik, een vol gevoel, bloedarmoede, vermoeidheid, frequente infecties en gemakkelijk bloeden en blauwe plekken. Als deze symptomen zich voordoen, is het raadzaam om een arts te raadplegen voor een diagnose.
De diagnose van een vergrote milt wordt gesteld op basis van klachten, lichamelijk onderzoek en verschillende onderzoeken zoals bloedonderzoek, beenmergonderzoek en beeldvormend onderzoek. Op deze manier kan de onderliggende oorzaak worden vastgesteld en kan een juiste behandeling worden ingezet.
Beschrijving van diagnostische methoden en onderzoeken die worden gebruikt om miltproblemen vast te stellen, inclusief mogelijke complicaties.
Om miltproblemen te diagnosticeren, moet je naar je huisarts gaan. De huisarts zal eerst een lichamelijk onderzoek uitvoeren en je bloed onderzoeken. Als het bloedonderzoek aangeeft dat het aantal bloedplaatjes te hoog is, zal er verder onderzoek nodig zijn in het ziekenhuis. De huisarts zal je dan doorverwijzen naar een internist-oncoloog of een hematoloog.
In het ziekenhuis zal de arts je ziektegeschiedenis in kaart brengen en verschillende onderzoeken uitvoeren, waaronder een lichamelijk onderzoek om de omvang van de lever en de milt te bepalen. Er zal ook uitgebreid bloedonderzoek worden gedaan om afwijkingen in de rode bloedcellen en de aanwezigheid van andere beenmergcellen te onderzoeken. Daarnaast kan er beenmergonderzoek en DNA-onderzoek worden uitgevoerd. Een echografie van de buik kan ook worden gedaan om de omvang van de milt en de lever te bepalen.
Om de prognose van myelofibrose te bepalen, zal de arts een risicoscore berekenen. Deze score wordt gebruikt om het natuurlijke beloop van de ziekte en de verwachte levensduur in te schatten. De risicoscore wordt berekend aan de hand van het aantal witte bloedcellen, het hemoglobinegehalte, het aantal blasten in het bloed, symptomen en leeftijd. Op basis van de risicoscore word je ingedeeld in een van de volgende risicogroepen: laag risico, intermediair-1 risico, intermediair-2 risico of hoog risico. Hoe hoger het risico, hoe korter de levensverwachting. De indeling in risicogroepen is ook belangrijk voor het bepalen van de behandeling.
Overzicht van verschillende behandelingsopties voor miltproblemen
Behandelingen voor miltproblemen kunnen variëren, afhankelijk van de specifieke aandoening. In het geval van myelofibrose, een aandoening waarbij er fibrose in het beenmerg en een vergrote milt optreedt, kunnen verschillende behandelingsmogelijkheden worden toegepast. Deze behandelingen zijn gericht op het verminderen van symptomen en het vertragen van de progressie van de ziekte.
- Actief volgen: In het beginstadium van myelofibrose kan de arts ervoor kiezen om de patiënt actief te volgen en de klachten te monitoren. Dit kan helpen bij het bepalen van het meest geschikte behandelplan.
- Behandeling met medicijnen om trombose te voorkomen: Om trombose te voorkomen en klachten te verminderen, kunnen medicijnen zoals carbasalaatcalcium (Ascal®) of acetylsalicylzuur (Aspirine®) worden voorgeschreven. Deze medicijnen helpen bij het remmen van het klonteren van bloedplaatjes en verminderen de vorming van bloedpropjes.
- Behandeling tegen bloedarmoede: Myelofibrose kan leiden tot bloedarmoede, waarbij de bloedaanmaak wordt verminderd. Om dit te behandelen, kunnen injecties met erythropoëtine (epo) worden gegeven om de bloedproductie te verbeteren, of kan er gebruik worden gemaakt van andere medicijnen zoals lenalidomide of thalidomide in combinatie met prednison. In sommige gevallen kan een bloedtransfusie nodig zijn.
- Chemotherapie: Als de woekering van bloedcellen nog steeds aanwezig is, kan chemotherapie met hydroxycarbamide worden overwogen. Deze behandeling kan helpen bij het verminderen van het aantal bloedcellen en het verkleinen van de vergrote milt.
Naast deze behandelingsopties kunnen ook immunotherapie, doelgerichte therapie en zelfs stamceltransplantatie worden overwogen, afhankelijk van de individuele situatie van de patiënt. Het behandelplan wordt opgesteld door verschillende specialisten, rekening houdend met factoren zoals het stadium van de ziekte, risicoscore, lichamelijke conditie, persoonlijke voorkeuren en medische geschiedenis. Het multidisciplinair overleg tussen artsen en verpleegkundigen speelt een belangrijke rol bij de behandeling van patiënten met miltproblemen, en gespecialiseerde ziekenhuizen zijn betrokken bij de zorg voor patiënten met deze aandoeningen. Daarnaast hebben patiënten keuzes en rechten, waaronder het recht op een second opinion en de mogelijkheid om te kiezen in welk ziekenhuis ze behandeld willen worden.Let op: De informatie in dit artikel dient alleen ter algemene kennis en is geen vervanging voor medisch advies. Raadpleeg altijd een arts voor professionele begeleiding en behandeling van miltproblemen.
Gevolgen van het verwijderen van de milt
Na het verwijderen van de milt kunnen er verschillende gevolgen optreden in het lichaam. Zowel mensen zonder milt (asplenie) als mensen met een slechtwerkende milt (hyposplenie) hebben een verhoogde kans op levensbedreigende infecties. Deze kans is het hoogst tijdens de eerste twee jaar na de operatie, maar blijft daarna ook verhoogd. Het is daarom belangrijk om te weten hoe u zichzelf kunt beschermen.
Infectierisico: Het verwijderen van de milt verhoogt het risico op ernstige infecties. Dit komt doordat de milt een belangrijke rol speelt in het bestrijden van bepaalde bacteriën, zoals pneumokokken, de Haemophilus influenzae-bacterie en meningokokken. Deze bacteriën hebben een kapsel dat hen beschermt tegen het immuunsysteem. Zonder een goed functionerende milt is het lichaam minder goed in staat om deze bacteriën te bestrijden, waardoor er een verhoogd risico op infecties ontstaat.
Maatregelen ter preventie: Om infecties te voorkomen na het verwijderen van de milt, worden verschillende maatregelen geadviseerd. Allereerst is het belangrijk om verschillende vaccinaties te krijgen, zoals pneumokokken-vaccins, Haemophilus influenza-vaccin, Meningococcenvaccin (ACWY), Meningococcen vaccin (type B) en de griepprik. Deze vaccinaties helpen het immuunsysteem te versterken en beschermen tegen specifieke bacteriën en virussen.
- Antibiotica: Het is ook noodzakelijk om altijd een noodvoorraad antibiotica bij u te hebben. In geval van koorts boven 38.5ºC wordt aangeraden om direct één tablet antibiotica in te nemen en contact op te nemen met uw huisarts of behandelend arts. Sommige mensen krijgen het advies om de eerste twee jaar dagelijks antibiotica te gebruiken.
- Medical alert: Het wordt tevens aangeraden om altijd een medical alert-kaart bij u te hebben waarop staat dat uw milt is verwijderd of uw milt minder goed werkt. Dit kan ook in de vorm van een medaillon. Zo zijn hulpverleners op de hoogte van uw situatie in geval van nood.
- Op reis: Als u van plan bent om naar het buitenland te reizen, is het verstandig om zo snel mogelijk contact op te nemen met de GGD voor advies. De GGD kan u adviseren over veilig reizen met een verhoogde kans op infecties. In sommige gevallen kan een extra meningococcenvaccin nodig zijn. Het is belangrijk om deze voorzorgsmaatregelen te nemen om uw gezondheid te beschermen.
Belangrijk: Neem altijd contact op met uw huisarts of behandelend arts voor specifiek advies en informatie over uw persoonlijke situatie. Zij kunnen u meer vertellen over de gevolgen van het verwijderen van de milt en de mogelijke veranderingen in uw lichaam.
Ziekten en aandoeningen van de milt
De milt speelt een belangrijke rol bij de bloedaanmaak en -afbraak in ons lichaam. Daarnaast fungeert het ook als een filter in ons afweersysteem. Er zijn verschillende aandoeningen die de milt kunnen aantasten en in sommige gevallen kan het nodig zijn om de milt te verwijderen. Hier volgen enkele mogelijke redenen waarom dit kan gebeuren:
- Verhoogde bloedafbraak (bloedarmoede) of verhoogde afbraak van bloedplaatjes (thrombocytopenie): In deze gevallen kan het verwijderen van de milt noodzakelijk zijn om de symptomen te verminderen en de bloedwaarden te stabiliseren.
- Ziekten van het lymfesysteem: Aandoeningen zoals de ziekte van Hodgkin, lymfosarcoom en chronische leukemie kunnen de milt aantasten. Indien nodig kan een verwijdering van de milt worden overwogen als onderdeel van de behandeling.
- Gescheurde milt als gevolg van een ongeval: In geval van een traumatisch letsel, zoals gebroken ribben of een messteek, kan een gescheurde milt optreden. Een operatieve ingreep kan dan vereist zijn om deze situatie te behandelen.
- Verhoogde functie van de milt (hypersplenisme): Soms kan de milt overactief zijn, wat kan leiden tot versnelde bloedafbraak. Dit kan veroorzaakt worden door onbekende oorzaken of in combinatie met andere aandoeningen, zoals leverproblemen.
- Cysten en tumoren in de milt: Cysten en tumoren kunnen zich ontwikkelen in de milt, waardoor het orgaan aangetast wordt. In sommige gevallen kan verwijdering van de milt nodig zijn om verdere complicaties te voorkomen.
Om ziekten en aandoeningen van de milt vast te stellen, wordt meestal een onderzoek uitgevoerd door een internist. Bij een ongeval kan een chirurg het onderzoek overnemen. Dit onderzoek omvat vaak een echografie, bloedonderzoek en soms een CT-scan.
Er zijn twee methoden om de milt te verwijderen. De eerste is via een kijkoperatie, waarbij de arts kleine sneetjes maakt en een videocamera en speciale instrumenten gebruikt om de milt te verwijderen zonder een grote snee in de buik te maken. Indien een kijkoperatie niet mogelijk is, wordt er gekozen voor een open operatie. Hierbij maakt de chirurg een snee in de bovenbuik of aan de linkerkant onder de ribben om de milt te verwijderen.
Leven zonder milt en immuunsysteem
Leven zonder milt of met een slecht werkende milt (asplenie)
Mensen zonder milt of met een slecht werkende milt zijn zeer kwetsbaar voor infecties. De milt speelt namelijk een belangrijke rol in de afweer tegen infecties. Het zorgt voor de aanmaak van witte bloedcellen en filtert bacteriën uit de bloedsomloop. Wanneer iemand geen milt heeft, heeft deze persoon een verhoogd risico op levensbedreigende infecties, zoals Post Splenectomie Sepsis of Overwhelming Post Splenectomy Infection (PSS/OPSI).
Infectierisico en preventieve maatregelen
Het risico op infecties is vooral hoog in de eerste twee jaar na verwijdering van de milt, maar het kan ook optreden na vijf jaar of langer. Mensen die geen milt hebben of een slecht functionerende milt hebben, moeten daarom speciale voorzorgsmaatregelen nemen om zichzelf te beschermen tegen infecties. Het risico op een levensbedreigende infectie bij mensen met een slecht functionerende milt is ongeveer 5% gedurende hun leven.
Oorzaken van een slecht functionerende milt
Er zijn verschillende aandoeningen en behandelingen die kunnen leiden tot een slecht functionerende milt. Voorbeelden hiervan zijn sikkelcelanemie, miltinfarct, stamceltransplantatie, bestraling van de milt en het gebruik van bepaalde medicijnen. Het is belangrijk dat mensen met functionele asplenie zich bewust zijn van hun situatie en de risico’s begrijpen, zodat ze passende maatregelen kunnen nemen om hun immuunfunctie te ondersteunen en infecties te voorkomen.
In het volgende artikel zullen we meer informatie geven over de preventieve maatregelen en adviezen voor mensen die leven zonder milt of met een slecht functionerende milt. Het is van essentieel belang om op de hoogte te zijn van deze informatie om een gezond en veilig leven te leiden ondanks het ontbreken van een goed functionerend immuunsysteem.
