Het vrouwelijk hart heeft verschillende signalen van hart- en vaatziekten dan het mannelijk hart. Vrouwen ervaren vaak geen pijn op de borst of steken in de bovenarm, maar hebben eerder last van moeheid, kortademigheid bij het sporten of pijn in de schouderbladen. Het is belangrijk voor vrouwen om zich bewust te zijn van deze symptomen, aangezien ze anders kunnen zijn dan wat traditioneel wordt geassocieerd met een hartaanval.
Het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen neemt toe na de overgang, terwijl mannen vanaf vijftig jaar een grotere kans hebben. Dit komt doordat het hormoon oestrogeen, dat na de overgang sterk daalt, mogelijk geen beschermende rol meer speelt tegen hart- en vaatziekten. Dit heeft onderzoekers ertoe aangezet om te kijken naar andere hormonen die mogelijk betrokken zijn bij het vrouwelijk hart.
Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar het amh-hormoon, dat een rol speelt bij de geslachtsbepaling en mogelijk ook in het hart en de vaten aanwezig is. Onderzoekers kijken naar de amh-waarden in het bloed van vrouwen om te bepalen of er een verband is tussen een lage amh-waarde, hart- en vaatziekten en een vroegere overgang. Deze studie kan mogelijk nieuwe inzichten bieden in de oorzaken en behandelingen van hartproblemen bij vrouwen.
Werking van het vrouwelijk hart
Het vrouwelijk hart functioneert anders dan het mannelijk hart. Vrouwen ervaren vaak vage klachten die niet typisch zijn voor hartproblemen, zoals vermoeidheid, misselijkheid, kortademigheid en rugpijn. Pijn op de borst is vaak niet prominent aanwezig bij vrouwen, waardoor zij hun klachten kunnen toeschrijven aan oververmoeidheid, stress of ouder worden. Dit kan leiden tot het niet herkennen van hartproblemen en het onderschatten van de klachten bij vrouwen.
Jaarlijks overlijden er meer vrouwen aan hart- en vaatziekten dan aan borstkanker, en hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen. Risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals hoge bloeddruk, worden bij vrouwen vaak ten onrechte toegeschreven aan stress of de overgang. Vrouwen hebben gemiddeld 10-15 jaar later dan mannen last van hart- en vaatziekten, omdat zij tot aan de overgang beschermd worden door vrouwelijke hormonen. Na de overgang produceren vrouwen minder oestrogeen en neemt het risico op hart- en vaatziekten toe. Ook andere factoren zoals ongezonde levensstijl, stress en bewegingsarmoede spelen een rol bij het ontwikkelen van hartproblemen bij vrouwen.
Bij vrouwen zijn de kleine bloedvaatjes van de hartspier vaker aangedaan dan de grote kransslagaders, wat kan leiden tot microvasculaire angina pectoris. Typische vrouwspecifieke risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn onder andere (premenopausale) migraine, reumatische ziekten, zwangerschapscomplicaties en vroege overgang. Het tijdig herkennen en behandelen van hartproblemen bij vrouwen vereist specialistische kennis en extra aandacht.
Verschillen tussen het mannelijk en vrouwelijk hart
De anatomie van het mannelijk en vrouwelijk hart mag dan grotendeels hetzelfde zijn, er zijn toch aanzienlijke verschillen te vinden. In dit artikel zullen we de belangrijkste variaties tussen het mannelijk en vrouwelijk hart bespreken.
1. Hartaandoeningen komen vaker voor bij vrouwen (maar wel later): Het is een veelvoorkomend misverstand dat hart- en vaatziekten vooral een mannenprobleem zijn. In werkelijkheid sterven er meer vrouwen dan mannen aan deze aandoeningen. Interessant is dat vrouwen gemiddeld 7 tot 10 jaar later last krijgen van hartproblemen dan mannen. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de beschermende invloed van vrouwelijke hormonen. Na de overgang beginnen vrouwen echter aan een inhaalslag.
2. Vrouwen hebben vaker last van de kleine bloedvaatjes: Het is bekend dat mannen vaker vernauwingen ervaren in de kransslagaders van het hart. Bij vrouwen daarentegen is de kalkafzetting in deze vaten veel minder en als er vernauwingen zijn, zijn deze vaak minder ernstig. Wat interessant is, is dat vrouwen vaker problemen hebben in de kleine bloedvaatjes van het hart, ook wel bekend als ‘microvasculaire ziekte’.
- 3. Vrouwen hebben heel andere klachten dan mannen: Wanneer het gaat om hartklachten, hebben vrouwen vaak een ander klachtenpatroon dan mannen. Terwijl mannen vaak klagen over druk op de borst met uitstraling naar de linkerarm, ervaren vrouwen vaak klachten zoals kortademigheid bij inspanning, hartkloppingen, vermoeidheid, duizeligheid of een onrustig gevoel. Bovendien kunnen deze klachten vooral in rust optreden.
Hoewel deze verschillen belangrijk zijn om te begrijpen, kan het lastig zijn om ze volledig aan te tonen. Bij vrouwen lijken de kransslagaders er vaak normaal uit te zien op beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan of hartkatheterisatie. Om microvasculaire ziekte vast te stellen, moet specifiek gekeken worden naar de functie van de kleine bloedvaatjes. Gelukkig zijn er speciale vrouwenpoli’s in de meeste ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra om dit te onderzoeken.
- Opereren is niet de oplossing, gezonder leven wel: Als het gaat om microvasculaire ziekte, kunnen de kleine bloedvaatjes niet gedotterd worden en heeft een bypass-operatie geen zin. Gelukkig is er wel goed nieuws: het is mogelijk om hartklachten bij vrouwen aanzienlijk te verminderen door de leefstijl te verbeteren. Dit omvat het verminderen van stress, het krijgen van voldoende nachtrust, gezond eten en regelmatige lichaamsbeweging. Er zijn ook medicijnen beschikbaar die de klachten kunnen verlichten.
Hartaandoeningen bij vrouwen
Uit de gegeven informatie kan het volgende relevante informatie worden geëxtraheerd over hartaandoeningen bij vrouwen:
Klachten bij een hartinfarct komen zowel bij mannen als vrouwen voor en kunnen onder andere bestaan uit pijn op de borst, uitstralende pijn naar de linkerschouder of linkerarm, pijn die langer dan 5 minuten aanhoudt in rust, zweten, misselijkheid, braken, bleek of grauw zien, kortademigheid en niet goed kunnen ademen. Er zijn ook minder vaak voorkomende klachten die niet direct aan hartproblemen doen denken, zoals pijn in de kaak, nek, tussen de schouderbladen, de rug, pijn in de rechterschouder of rechterarm, duizeligheid, flauwvallen en hartkloppingen. Deze klachten kunnen zowel bij vrouwen als mannen voorkomen, maar komen vaker voor bij vrouwen.
Ouderen kunnen soms geen pijn op de borst ervaren, maar vooral kortademigheid en vermoeidheid. Vrouwen die ernstig verhoogde bloeddruk tijdens zwangerschap (pre-eclampsie en HELLP-syndroom) hebben gehad, zwangerschapsdiabetes hebben gehad of vóór hun 40e in de overgang waren, hebben een verhoogd risico op een hartinfarct. Het risico op een hartinfarct is ook verhoogd bij roken, hoge bloeddruk, hoog cholesterol, diabetes en een familiegeschiedenis van hartinfarcten op jonge leeftijd. Het is belangrijk om eventuele extra risicofactoren te bespreken met de huisarts.
Het bijhouden van een dagboek met informatie over de locatie, timing, duur en aard van de klachten kan de huisarts helpen bij het stellen van een diagnose. Het stellen van de juiste diagnose bij vrouwen met hartproblemen kan moeilijker zijn, maar het is belangrijk dat iedereen op tijd de beste behandeling krijgt. Investeringen in onderzoek naar de verschillen in klachten tussen mannen en vrouwen zijn essentieel voor het verkrijgen van inzicht en het verbeteren van de behandeling van hartproblemen bij vrouwen.
Hoe zorg je voor een gezond hart als vrouw?
Als vrouw is het belangrijk om goed voor je hart te zorgen, vooral na de menopauze. Vrouwen hebben na de overgang een hoger risico op een hartinfarct. Het is daarom essentieel om bewust te zijn van de risicofactoren en een gezonde leefstijl te handhaven. Een gezond hart begint met een gezonde leefstijl.
Een belangrijke stap is het controleren van je cholesterolgehalte. Vanaf 60 jaar zou dit jaarlijks moeten worden bepaald. Een hoog cholesterol kan leiden tot hart- en vaatziekten. Daarnaast is het belangrijk om je bloeddruk in de gaten te houden. Vrouwen met hoge bloeddruk die roken, lopen al op jongere leeftijd gevaar. Het is daarom van groot belang om te stoppen met roken en regelmatig je bloeddruk te laten meten.
Een gezonde leefstijl draait om voldoende beweging en gezonde voeding. Dagelijks minstens dertig minuten matig tot intensief bewegen kan het risico op hart- en vaatziekten verlagen. Dit kan variëren van wandelen tot zwemmen of fietsen. Daarnaast is een gevarieerd voedingspatroon van groot belang. De Schijf van Vijf kan als leidraad dienen om ervoor te zorgen dat je hart gezond blijft.
Daarnaast is het belangrijk om alert te zijn op hartklachten. Deze kunnen zich bij vrouwen op een andere manier manifesteren dan bij mannen. Het is daarom essentieel om bepaalde risicofactoren en (hart)klachten serieus te nemen en bij twijfel contact op te nemen met de huisarts. Tijdens en na de overgang wordt het cardiovasculaire risicoprofiel van vrouwen ongunstiger, dus extra aandacht voor hart- en vaatziekten is van belang. Het is nooit te laat om maatregelen te nemen en te zorgen voor een gezond hart.
Symptomen hartziekte bij vrouwen
Hartziekte is een van de belangrijkste doodsoorzaken bij vrouwen. Ondanks dat de symptomen van hartziekte vergelijkbaar zijn tussen mannen en vrouwen, zijn er enkele verschillen om op te letten. Het is belangrijk om de tekenen van hartziekte bij vrouwen te herkennen, zodat een diagnose tijdig kan worden gesteld en de juiste behandeling kan worden gestart.
De meest voorkomende klachten bij vrouwen met hartziekte zijn:
- Pijn of een beklemmend, knellend of drukkend gevoel op de borst
- Uitstralende pijn naar de linkerschouder of linkerarm
- Pijn die langer dan 5 minuten aanhoudt, zelfs in rust
- Zweten, misselijkheid, braken
- Bleek of grauw zien
- Kortademigheid, moeite met ademen
Andere klachten die minder vaak voorkomen, maar ook kunnen wijzen op hartproblemen zijn onder andere pijn in de kaak, nek, tussen de schouderbladen of rug, pijn in de rechterschouder of rechterarm, duizeligheid, flauwvallen en hartkloppingen. Het is belangrijk op te merken dat deze klachten zowel bij mannen als vrouwen kunnen voorkomen, maar ze komen vaker voor bij vrouwen. Ouderen kunnen mogelijk geen pijn op de borst ervaren, maar eerder kortademigheid en vermoeidheid.
Sommige vrouwen hebben een verhoogd risico op hartziekte. Dit geldt bijvoorbeeld voor vrouwen die een ernstig verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap (pre-eclampsie en HELLP-syndroom) hebben gehad, vrouwen met zwangerschapsdiabetes of vrouwen die vóór hun 40e in de overgang waren. Daarnaast is het risico verhoogd bij vrouwen die roken, een hoge bloeddruk, hoog cholesterol of diabetes hebben, of een familiegeschiedenis van hartziekte hebben. Als je denkt dat je extra risico loopt, is het belangrijk om dit te bespreken met je huisarts.
Het is essentieel om de symptomen van hartziekte bij vrouwen serieus te nemen en tijdig medische hulp te zoeken. Het bijhouden van een dagboek met informatie over de klachten kan de huisarts helpen om een diagnose te stellen. Onderzoek naar de verschillen in klachten tussen mannen en vrouwen blijft belangrijk om beter inzicht te krijgen en vrouwen de beste behandeling te kunnen bieden.
Hoe verklein je het risico op hartziekten?
Om het risico op hartziekten te verkleinen, zijn er verschillende maatregelen die genomen kunnen worden. Hier zijn enkele relevante adviezen uit de gegeven informatie:
1. Beïnvloedbare risicofactoren: Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op hart- en vaatziekten vergroten, zoals ongezond eten, een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk, roken, overgewicht, weinig lichaamsbeweging en overmatig alcoholgebruik. Door deze risicofactoren aan te pakken, kan het risico op hartziekten worden verkleind.
2. Goede voeding: Een goede voeding speelt een belangrijke rol bij het verkleinen van het risico op hart- en vaatziekten. Enkele algemene adviezen voor een goede voeding zijn:
- Beperk de inname van verzadigd vet.
- Eet minimaal 1 keer per week (vette) vis.
- Eet dagelijks 250 gram groenten en 2 stuks fruit.
- Gebruik weinig zout, maximaal 6 gram zout per dag.
- Wees matig met alcohol.
3. Verzadigd vet: Het eten van te veel verzadigd vet is ongunstig voor het cholesterolgehalte in het bloed. Verzadigd vet verhoogt het ‘slechte’ LDL-cholesterol, wat kan leiden tot het dichtslibben van de bloedvaten en het ontstaan van hart- en vaatziekten. Het is daarom belangrijk om producten met verzadigd vet, zoals roomboter, harde margarines, vet vlees, volvette kaas en snacks, te beperken.
4. Onverzadigd vet: Onverzadigde vetten zijn daarentegen gunstig voor het cholesterolgehalte. Ze verhogen het ‘goede’ HDL-cholesterol en stimuleren de afvoer van LDL-cholesterol. Producten met onverzadigde vetten zijn onder andere zachte dieetmargarine, vloeibare bak- en braadproducten, olie, noten, avocado en vis.
5. Plantensterolen: Er zijn margarines, yoghurt en andere (melk)producten waaraan plantensterolen zijn toegevoegd. Plantensterolen kunnen het LDL-cholesterolgehalte verlagen en kunnen een aanvulling zijn op het dieet. Het is echter belangrijk om advies te vragen aan een diëtist voordat deze producten worden gebruikt.
Het is van belang om deze adviezen op te volgen om het risico op hartziekten te verkleinen.
Hartaanval herkennen bij vrouwen
Snelle actie is van levensbelang bij een hartinfarct. Maar dan moet je wel de symptomen herkennen. Net zoals mannen en vrouwen verschillen, zijn ook de voortekenen van een hartinfarct anders – en vooral vager – bij vrouwen.
Bij een hartinfarct ervaren vrouwen vaak klachten die serieus genomen moeten worden, zoals pijn in de bovenbuik, kaak en rug, kortademigheid, extreme moeheid, duizeligheid en een onrustig gevoel.
Vrouwen die vroeg in de overgang komen, hebben een iets grotere kans op hart- en vaatziekten. Als vrouwen voor hun veertigste in de overgang komen, hebben ze anderhalf keer zoveel kans op hart- en vaatziekten dan vrouwen die rond hun vijftigste in de overgang komen. Andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn onder andere roken, overgewicht en een hoge bloeddruk.
Bij hart- en vaatziekten is het meestal een combinatie van factoren die het risico sterk vergroot. De klassieke symptomen voor hartfalen bij mannen zijn pijn op de borst met uitstraling naar de armen, overmatig zweten, misselijkheid en braken. Bij vrouwen zijn de signalen echter anders en vager. Vrouwen hebben na de overgang een verhoogde kans op een hartinfarct. Helaas merken vrouwen de signalen van een hartinfarct vaak over het hoofd. Klachten die kunnen duiden op hartfalen bij vrouwen zijn onder andere duizeligheid, misselijkheid, kortademigheid, pijn in de onderrug, onrustig gevoel, pain tussen de schouderbladen en vermoeidheid. Het is belangrijk op te merken dat de symptomen van hartfalen bij vrouwen minder herkenbaar zijn dan bij mannen.
Al met al zijn hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak onder vrouwen. Een hartinfarct wordt veroorzaakt doordat het hart te weinig zuurstof krijgt, vaak als gevolg van een verstopping van de kransslagader. Symptomen van hartfalen bij mannen kunnen onder andere druk op de borst en tintelende handen zijn.
De rol van voeding en levensstijl bij hartgezondheid van vrouwen
Uit de gegeven informatie kunnen we de volgende relevante informatie halen over de rol van voeding en levensstijl bij de hartgezondheid van vrouwen:
- Meer dan 80% van de hart- en vaatziekten is te voorkomen. Dit benadrukt het belang van het nemen van verantwoordelijkheid voor onze eigen gezondheid. Het maken van bewuste keuzes met betrekking tot voeding en levensstijl kan een groot verschil maken.
- De juiste balans tussen gezonde voeding, beweging en ontspanning is belangrijk voor de hartgezondheid. Door regelmatig te bewegen en te ontspannen, samen met het eten van gezonde voeding, kunnen vrouwen hun risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk verminderen.
- Het is niet makkelijk om eetgewoontes te veranderen, maar een inventarisatie van het eetpatroon is een eerste stap in de goede richting. Door bewust te worden van wat we eten en hoe dit onze gezondheid beïnvloedt, kunnen we gerichtere veranderingen aanbrengen in ons dieet.
- Enkele tips voor een gezond eetpatroon zijn: letten op zout, kiezen voor verstandige vetten (onverzadigd vet is oké, verzadigd vet is slecht) en letten op koolhydraatinname (kiezen voor ‘slimme koolhydraten’ zoals groente, fruit en volkorenbrood).
Na het lezen van bovenstaande informatie wordt duidelijk dat er meer aandacht moet worden besteed aan de hartgezondheid van vrouwen. Het aantal vrouwen dat sterft aan hart- en vaatziekten is hoger dan bij mannen. Het onderzoek naar hart- en vaatziekten richt zich echter voornamelijk op mannen, wat resulteert in een gebrek aan kennis over symptomen en oorzaken bij vrouwen. Stichting Hart voor Vrouwen speelt hierin een belangrijke rol door multidisciplinair onderzoek naar hart- en vaatziekten bij vrouwen te stimuleren. Deze stichting is opgericht door Angela Maas, hoogleraar cardiologie voor vrouwen aan de Radboudumc Nijmegen. Het delen van informatie en tips over Vrouwenhart en Hart voor Vrouwen is een ander belangrijk aspect om bewustzijn te vergroten.
